Er worden in Amsterdam woningen aan de voorraad onttrokken ten behoeve van shortstay. De achterliggende gedachte daarbij is dat bezoekers een voorkeur kunnen hebben voor verblijf in een woning in plaats van een hotel, pension, bed & breakfast of camping.

In andere landen is het een verschijnsel met een groeiende populariteit. Maar in Amsterdam vinden we het niet verantwoord om woningen aan de voorraad te onttrekken voor een hotelachtige exploitatie.

Om die reden mogen alleen appartementen die in de vrije sector verhuurd kunnen worden voor shortstay gebruikt worden en is er een quotum voor het aantal vergunningen terwijl er ook niet overal shortstay mag plaatsvinden. Dat geldt in het bijzonder voor postcodegebied 1012 waar alleen boven winkels in de Kalverstraat en Nieuwendijk shortstay mag plaatsvinden. Daartegenover staat dat er op de Oostelijke Eilanden onbeperkt aan shortstay mag worden gedaan.

Tot zover de regels voor vergunde shortstay. Want er wordt heel veel illegaal gedaan om woningen aan toeristen en andere bezoekers aan te bieden voor enkele nachten. De gemeente probeert dat in te dammen door regelmatig te handhaven en deze illegale hotels onmiddellijk te sluiten als er brandgevaarlijke situaties worden aangetroffen, als er sprake is van overbewoning. Veel pandeigenaren krijgen een waarschuwing of meteen een boete. Maar het blijft dweilen met de kraan open.

Gewone bewoners van Amsterdam ondervinden veel overlast van de bezoekers die zich soms misdragen door zich totaal niets aan te trekken van hun buren. In sommige straten, zoals de Spuistraat, loopt het echt de spuigaten uit en voelen de reguliere bewoners zich als een vreemdeling in hun eigen stad. Je zou bijna een shirt aantrekken om duidelijk te maken dat je geen toerist bent, ware het niet dat iedere toerist dan in de verleiding komt om aan jou de weg te vragen.

Voor de Huurdersvereniging Centrum was deze situatie aanleiding om samen met de wijkcentra in de binnenstad en het Wijksteunpunt Wonen in actie te komen. Ook het meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag werkt mee aan het opsporen van illegale hotels en het doorgeven van klachten over vergunde en niet-vergunde shortstay. Om die reden is er het Meldpunt Shortstay geopend.

Maar er gebeurt meer. Begin 2014 is een groot aantal vergunningen verleend in stadsdeel Centrum. In maart volgden er nog 11. In al die gevallen konden we lezen dat er een uitzondering is gemaakt in gebieden waar volgens het bestemmingsplan geen shortstay is toegestaan en wel dat die vergunningen ambtshalve waren verstrekt en van rechtswege waren verleend. Dat deed bij de Huurdersvereniging een belletje rinkelen. Aangezien er de mogelijkheid bestond om bezwaar te maken, aarzelde de vereniging niet om daar werk van te maken. In de procedure werd de vereniging uitgenodigd voor een hoorzitting om het bezwaar toe te lichten.

Het eerste bezwaar betreft de procedure. Voor het verlenen van een shortstayvergunning is ten eerste vereist dat er een woningonttrekkingsvergunning wordt aangevraagd. De gemeente stelt dat hiervoor geen publicatieverplichting geldt. Zo gauw de vergunning is verleend worden de belanghebbenden daarvan op de hoogte gesteld. Omwonenden en mensen die in een pand wonen waarvan een deel, bijvoorbeeld 1 of meer etages, voor shortstay kan worden gebruikt ziet de gemeente niet als belanghebbende. Slechts als het bestemmingsplan shortstay verbiedt, is ook nog een afwijking daarvan nodig middels een omgevingsvergunning (ov). Die aanvraag moet wel worden gepubliceerd maar het is wettelijk niet mogelijk om daar een zienswijze over in te dienen. Pas als de omgevingsvergunning is verstrekt wordt ook dat gepubliceerd. De vereniging en de belanghebbende burgers werden pas geïnformeerd op een tijdstip dat de shortstayvergunning middels een woningonttrekkingsvergunning (wov) verleend was. Een voorbeeld maakt dit duidelijk.

Lange Leidsedwarsstraat 5 B, C, en D
aanvraag wov 5 augustus 2013 -> verleend 8 oktober 2013
aanvraag ov  gepubliceerd op 28 november 2013 -> verleend op 6 februari 2014 (publicatiedatum).

Pas vanaf 6 februari was er gedurende 6 weken de tijd om bezwaar te maken tegen een vergunning die feitelijk al op 8 oktober was verleend. De procedure om af te wijken van het bestemmingsplan is een zogenaamde kruimelzaak die ambtshalve kan worden afgedaan en die geen afweging behoeft. Om die reden worden deze omgevingsvergunningen van rechtswege verstrekt na het verlopen van de wettelijke beslissingstermijn. Voor de vereniging leek het erop dat de vergunningen zonder enige controle zijn verstrekt.

Het tweede bezwaar betreft de brandveiligheid van de appartementen die voor shortstay kunnen worden gebruikt. Omdat het woningen zijn, gelden er minder scherpe eisen dan voor een kamerverhuurbedrijf, een bed & breakfast, een pension of hotel. Voor vakantieverhuur moeten er wel voorzieningen in de woning aanwezig zijn om brand te kunnen blussen, met daarbij een duidelijke bewegwijzering van een of meer vluchtroutes. Bij shortstay worden de panden niet vooraf gecontroleerd op brandveiligheid. Pas achteraf kan er gehandhaafd worden. De meeste mensen hebben al lang in de gaten dat er in de betreffende panden regelmatig andere mensen verblijven. Vaak is het een komen en gaan van toeristen. Die houden zich niet altijd aan de regels en zorgen voor overlast. Bij het meldpunt en bij de gemeente zelf regent het klachten. Maar leidt dit tot actie? Niet meteen. De gemeente heeft weinig mankracht en moet ook zorgvuldig te werk gaan om overtredingen te kunnen vaststellen. Twee keer klagen leidt niet tot het controleren van panden waarvoor al dan niet een vergunning is verleend, zo is gebleken. (Marnixstraat 390).

Het derde punt van bezwaar betreft de grootte van de appartementen waarvoor een shortstayvergunning is verleend. De vereniging heeft grote twijfels of de woningen wel in de vrije sector verhuurd kunnen worden. Van een aantal beschikt het Wijksteunpunt Wonen over puntentellingen door opnames van het Huurteam. Nu moet gezegd dat veel panden eerst verbouwd worden voor er een shortstayvergunning wordt aangevraagd en daarbij kan door allerlei cosmetische (inbouwapparatuur) of bouwtechnische (samenvoegen van etages) veranderingen het puntentotaal omhoog gebracht worden, maar dit vereist controle. Het is zeer de vraag of die controles ter plekke zijn uitgevoerd. De vereniging verwacht een gedetailleerde puntenberekening ter onderbouwing van de stelling dat alle appartementen in de vrije sector verhuurd kunnen worden, dat wil zeggen 140 of meer punten hebben.

Inmiddels zijn alle hoorzittingen van de bezwaarschriftencommissie achter de rug. Half juli zal het advies aan het dagelijks bestuur van stadsdeel Centrum en diens beslissing bekend zijn. Wij wachten met spanning af. Uiteraard willen we dat de hele shortstayregeling van tafel wordt geveegd. Maar minstens verwachten wij dat ten onrechte verleende vergunningen worden ingetrokken. Zo de uitspraak ons niet bevalt, gaan we naar de bestuursrechter. Wordt vervolgd dus.