Amsterdam Alternative
Afgelopen maand is er in de stad en in de media veel te doen over de
explosief toegenomen drukte én over het feit dat de stad enorm moet
groeien om deze problemen het hoofd te bieden. Heel groot moet het
worden, om de druk beter te verdelen.
Ook in de gemeenteraad horen we op verschillende momenten en bij alle partijen: Bouwen, bouwen, bouwen!
Maar voor wie? Voor wie bouw je de stad? Wie komen er te wonen? En wat
als je niet zo grootschalig tekeer gaat?
Adviseur van het huidige stadsbestuur en hoogleraar Zef Hemel komt
afgelopen week op de gemeentewebsite met prachtige sociale verhalen om
deze geprojecteerde groei te onderbouwen. Hij ziet zelfs een stad van 2
miljoen mensen ontstaan. “We moeten DROMEN en groot durven
denken!” Dit wordt vervolgens gelegitimeerd met een heel arsenaal aan
modejargon: van de inclusieve stad; de open stad, een gastvrije stad voor
iedereen; stad in balans; duurzame stad tot en met bestrijding van de
eenzaamheid aan toe. “Hoe meer mensen, hoe minder eenzaamheid”. Ook
de 17 miljoen toeristen per jaar die Amsterdam nu bezoeken zijn in deze
analyse onderdeel van de oplossing: met meer inwoners komt de stad beter
‘in balans’. Hoogleraar Hemel was jarenlang als planoloog in dienst bij de
gemeente. Hij zat maar liefst tien jaar in de directie van de dienst die de
stad ontwikkelt. Die grote ambtelijke dienst is gaan dromen over de
aantrekkelijke stad en is daarbij de realiteit helemaal uit het oog verloren.
Het gaat ons niet om deze man, maar om wat hij representeert en met deze
hipstertheorietjes ook legitimeert. Het uitgebrachte advies over groeien
naar 2 miljoen inwoners is geen serieus alternatief voor Amsterdam maar
een rookgordijn om een neoliberale stadplanning te rechtvaardigen.
Planologie is blijkbaar geen wetenschap maar meer een soort verzameling
van hipstertheorietjes ter ondersteuning van het heersende marktdenken.
Dat moet anders!
Over welke stad hebben we het eigenlijk? Amsterdam is een
metropool, wordt gesteld door dezelfde ruimtelijke planners en politici.
Volgens Faircity zijn er inmiddels twee steden, een groeiende stad voor de
rijken en een krimpende stad voor de lagere inkomens. Het stadscentrum
heeft een grote aantrekkingskracht op internationaal kapitaal en
investeerders. Dat ontstond niet vanzelf. Onder burgemeester Van der
Laan is massief ingezet op het verbeteren van de positie van de stad ten
opzichte van internationale competitie. Dit programma heette TOPSTAD.
De stad werd een succesvol merk (I-amsterdam) met een
citymarketingbudget van in totaal 100 miljoen euro. Om je vingers bij af te
likken. Zo wordt de stad een consumptieartikel, lekker aangekleed met Zef
Hemel’s hipstertheorietjes. Dat resulteert nu dus in een monocultuur van
geld. Ook woningen zijn handelswaar geworden. De dominante functie in
het straatbeeld is vertier en consumptie. “De grote vloek der saaiheid”,
noemde stedenbouwkundig criticus Jane Jacobs dit.
Wat voor stad willen we zijn… en groei, groei waarvan?
Zuigt Amsterdam de rest van het land leeg? Deels wel; delen van
Nederland krimpen terwijl een aantal steden, waaronder Amsterdam,
groeien. Grotendeels ook niet, want de grote instroom van Amsterdam
komt uit het (westerse) buitenland. Deze groep koopt al enkele jaren het
merendeel van de woningen op, ook in de 19de eeuwse wijken.
Op het grootste deel van de Amsterdamse woningmarkt heeft het grote
geld nu vrij spel; zowel in de koopsector als in de particuliere huursector
wint de hoogste bieder. Ondanks alle modieuze begrippen van de
afgelopen jaren, zoals ‘de ongedeelde stad’, wordt de kloof tussen rijk en
arm steeds groter en schrijnender. Dit is een groot gevaar voor de sociale
samenhang in de wijken maar ook voor de stedelijkheid zelf.
Wat kunnen we doen?
Ingrijpen in de huidige woningmarkt is minstens zo belangrijk als het
bouwen van meer huizen. Stop nou eindelijk (na meer dan 20 jaar!) met de
verkoop van sociale huurwoningen (meer dan 32.000 zijn er inmiddels
verkocht). Pas op de particuliere huursector weer de regels toe van
huurhoogte en inkomen; maak er een beschermde sector voor
middeninkomens van. Zonder deze ingrepen is nieuw bouwen dweilen met
de kraan open: er verdwijnen meer betaalbare woningen dan je tegenop
kunt bouwen. Stop met de verkoop van gemeentelijk vastgoed. Hiermee
kunnen we een tegenkracht organiseren door op plekken in de stad te
sturen op diversiteit en betaalbaarheid. Zo wordt de stad geen slachtoffer
van haar eigen succes. Door het activeren van een tegenmacht gaan we de
zelfvernietiging van diversiteit tegen. Als we dat niet doen, wat houden we
over? Monocultuur!
Dat laten we niet gebeuren.
